Јӱс-Тыт (суу)
Јӱс-Тыт[1] (орустап Юстыт) — Россияда Алтай Республиканыҥ Кош-Агаш аймагында суу.
| Јӱс-Тыт | |
|---|---|
| орус. Юстыт | |
 Јӱстыт, орто агыны | |
| Характеристиказы | |
| Узуны | 103 км |
| Водоток | |
| Бажы | |
| • Турган јери | Чихачёвтыҥ сындары |
| • Координаталары | 49°45′03″ с. ш. 89°35′48″ в. д.HGЯO |
| Оозы | Чуй |
| • Координаталары | 50°00′03″ с. ш. 88°45′13″ в. д.HGЯO |
| Турган јери | |
| Суузыныҥ системазы | Чуй → Кадын → Оп → Карский талай |
| Ороон | |
| Регион | Алтай Республика |
| Аймак | Кош-Агаш аймак |
 — бажы,  — оозы | |
| Код ГСР | 13010100312115100005094 |
 Медиафайлдар Викискладта | |
Этимологиязы
Юстыт[1] (в верховье Богуты[2][3] и Правые Богуты[4], Байзин[5]; устар. Юстыд[2]
Јӱс-Тыт, јӱс — сто, тыт — лиственница, орустап означает сто лиственниц, много лиственниц, лиственничный лес[6]. Сууныҥ коолында тыт агаштар ӧзӧт. Орто чактарда бу ӧзӧкто кӧп агаштар ӧскӧн, је темир кайылтышла кожо агаштар кезилип јоголгон деп бодоштыру бар[7], ӧскӧ бичилгениле Юстыд.
Физико-географиялык темдектери
Јӱс-Тыт суу Туулу Алтайда Кош-Агаш аймактыҥ јериле агат. Чихачевтыҥ сындарында кӧп кӧлдӧрлӱ јердеҥ, Оҥ Богуты деп кӧлдӧҥ чыгара агат, 15 км јердеҥ Сол Богутыла биригеле Богуты деп атту боло берет, оноҥ Адай деп кӧлди кечире агала, Ористы, Чаган-Гол, Нарын-Гол деп сууларга кожулып, суу Јӱс-Тыт деп атту боло берет.Чуй[2] ла Јӱс-Тыт Чуйдыҥ чӧлинде биригет. Јӱс-Тыт сууныҥ узуны — 103 км[2].
Јуук деген јон јаткан јерлер Тожоҥты, Јаҥы-Аул, Кӧкӧрӱ, Тӧбӧлӧр, Ак-Тал, сууныҥ оозынаҥ арак јок Кош-Агаш јурт турат. Карасуулар бар — Калан ла Аркалудалык.
Суу реестрдиҥ чотогоныла
Суу Россияныҥ государстволык сууныҥ реестры аайынча Верхнеобский бассейновый округка кирет, сууээлем бӧлӱги — Кадын, суу подбассейны — Бий ле Кадын. Суу бассейны — (Ӱстӱги) Оп суунаҥ ала Эрчишке киргенине јетире[8]. Коды: 13010100312115100005162
Јуруктардыҥ кӧмзӧзи
Бар-Бургазы суу, оҥ кош суу
Богуты ла Нарын-Гол биригеле, Јӱс-Тыт сууныҥ башталганы
Меандрлар
Киндиктӱкӧл
Кам тыт сууныҥ ичинде
Чингисханныҥ чакызы
Јӱстыт суу ичинде кургандар
Ајарулар
- ↑ 1,0 1,1 Лист карты M-45-83 Ташанта. Масштаб: 1 : 100 000.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Государственный водный реестр. Чуя (Юстыд, Богуты) (орус.). textual.ru. Минприроды России (29 тулаан ай 2009). Дата обращения: јаҥар айдыҥ 20 кӱни, 2018. Архивировано тулаан айдыҥ 29 кӱни, 2009 јыл.
- ↑ Ӱлекер:ГКГН
- ↑ Лист карты M-45-84 г. Монгун-Тайга. Масштаб: 1 : 100 000. Издание 1982 г.
- ↑ Лист карты M-45-82 Кош-агач. Масштаб: 1 : 100 000. Состояние местности на 1965 год. Издание 1974 г.
- ↑ Молчанова О. Т. Топонимический словарь Горного Алтая (орус.). — Горно-Алтайское отделение Алтайского книжного издательства, 1979. — С. 186. — 395 с.
- ↑ ЭКОЛОГИЯ ДРЕВНИХ И ТРАДИЦИОННЫХ ОБЩЕСТВ (орус.). ipae.uran.ru. Дата обращения: сыгын айдыҥ 27 кӱни, 2021.
- ↑ Государственный водный реестр РФ: Падь Большой Сар-Гобо. Архивировано јаан изӱ айдыҥ 20 кӱни, 2012 јыл.
Литературазы
- Ресурсы поверхностных вод СССР: Гидрологическая изученность. Т. 15. Алтай и Западная Сибирь. Вып. 1. Горный Алтай и Верхний Иртыш / под ред. В. В. Зееберг. — Л.: Гидрометеоиздат, 1966. — 216 с.