Микеланджело

Микела́нджело Буонарро́ти, толо ады Микела́нджело ди Лодо́вико ди Леона́рдо ди Буонарро́ти Симо́ни (онойдо ок Микельанджело)[10]; итальяндап Michelangelo di Lodovico di Leonardo di Buonarroti Simoni; (тулаан айдыҥ 6 кӱнинде 1475 јылда, Капрезеде, Флорентий республикада — кочкор айдыҥ 18 кӱнинде 1564 јылда, Римде) — итальян Возрождениениҥ јурукчызы, XV — XVI чактардыҥ философы, ӱлгерчизи, скульпторы, архитекторы, айлаткыш кӧгӱстӱ кижизи. Возрождение эпоханыҥ ла јурукта эрте-барокконыҥ јарлу деген узы. Јайаандык иштери Микеланджело-ус тирӱ ле тушта Возрождение кеендикте ӱстӱги бажы деп баалалган.[11][12].

Микеланджело
Michelangelo Daniele da Volterra (dettaglio).jpg
Энедеҥ чыгарда адыитальяндап Michelangelo di Lodovico Buonarroti Simoni
Чыккан ӧйитулан айдыҥ 6 кӱни 1475[1][2][3][…]
Чыккан јери
Божогон ӧйикочкор айдыҥ 18 кӱни 1564[4][1][2][…] (88 јаш)
Божогон јери
Ороон
Иш-тоштыҥ бӱдӱмискульптор, архитектурный чертёжник, художник, архитектор, ӱлгерчи, инженер, подрядчик, бичиичи
АдазыLudovico di Leonardo Buonarroti Simoni[d][9]
ЭнезиFrancesca di Neri del Miniato Siena[d][9]
Кол салганыMichelangelo Signature2.svg

Биографиязы

Микеланджело 89 јаш јажаган, бӱдӱн эпоха, Бийик Возрождениенеҥ ала Контрреформацияныҥ башталганына јетире. Бу ӧйгӧ он ӱч римский папалар солынган  — Микеланджело олордыҥ тогузына иш-заказ бӱдӱрген. Оныҥ јӱрӱми ле јайаандык ижи керегинде кӧп документтер арткан — ол ӧйдиҥ улузыныҥ јурукчы керегинде бичигени, Микеланджелоныҥ бойыныҥ самаралары, договорлор, оныҥ бойыныҥ (орустап личные) ла профессионал бичимелдери. Микеланджело онойдо ок кӱнбадышевропей кеендиктиҥ баштапкызы болгон, оныҥ биографиязы тирӱ ле тужында бичилген[11].

Эҥ ле јарлу иштери

Эҥ ле јарлу скульптурада иштери — «Давид», «Бахус», «Пьета», Юлий II папаныҥ гробницазына эткен Моисейдиҥ, Лияныҥ ла Рахильдиҥ статуялары.Микеланджелоныҥ баштапкы окылу биографы Джорджо Вазари бичиген: «Давид» «бастыра статуялардыҥ магын эмдиги ӧйдиҥ ле античный, греческий ле римский ӧйдийин былаап алган»[13]. Эҥ ле монументал иштериниҥ бирӱзи Сикстинский капелланыҥ потологында фрескалар, олор керегинде Гёте бичиген: Сикстинский капелланы кӧрбӧзӧ, бир ле кижи канчаны эдер аргалузын билбзиҥ (орустап «Не увидев Сикстинской капеллы, трудно составить себе наглядное представление о том, что может сделать один человек»)[14][15]. Оныҥ архитектуралык эдимдериниҥ ортозында — Агару Петрдыҥ соборыныҥ куполыныҥ проекты, Лауренциана библиотеканыҥ тепкиштери , Кампидольо деп тепсеҥ ле о.ӧ. Шиҥжӱчилер айтканыла, Микеланджелоныҥ кеендикте ижи Кижиниҥ эди-каны ла бӱдӱмин кӧргӱскенинеҥ башталып, оныла божойт[16].

Ајарулар

  1. 1,0 1,1 Dussler L., Girardi E. N. Dizionario Biografico degli Italiani (итал.) — 1972. — Vol. 15.
  2. 2,0 2,1 BeWeB
  3. 3,0 3,1 Artnet — 1998.
  4. архитекторы, работающие в Швеции — 2014.
  5. Union List of Artist Names (англ.)
  6. http://www.smithsonianmag.com/travel/how-to-tour-michelangelos-rome-12922932/
  7. 7,0 7,1 Archivio Storico Ricordi — 1808.
  8. 8,0 8,1 The Fine Art Archive
  9. 9,0 9,1 Pas L. v. Genealogics (англ.) — 2003.
  10. Дживелегов А. К. Микельанджело. — 2-е изд. — М.: Молодая гвардия, 1957. — 255 с. — (Жизнь замечательных людей).
  11. 11,0 11,1 Michelangelo (англ.). Encyclopædia Britannica. Дата обращения: чаган айдыҥ 18 кӱни, 2012. Архивировано кичӱ изӱ айдыҥ 20 кӱни, 2013 јыл.
  12. Wallace, 2011, с. 5.
  13. Вазари, 1970, с. 312.
  14. «…Ohne die Sixtinische Kapelle gesehen zu haben, kann man sich keinen anschauenden Begriff machen, was ein Mensch vermag» (Dorothea Scholl. Von den «Grottesken» zum Grotesken: die Konstituierung einer Poetik des Grotesken in der italienischen Renaissance. — LIT Verlag Münster, 2004. — 768 с.) (нем.)
  15. Johann Wolfgang von Goethe, Italian Journey (1786-1788), August 23, 1787 (англ.) (недоступная ссылка). Дата обращения: чаган айдыҥ 18 кӱни, 2012. Архивировано кичӱ изӱ айдыҥ 20 кӱни, 2013 јыл.
  16. Эрпель, 1990, с. 7.

Литературазы

Тайантылар

🔥 Top keywords: Тӧс бӱкКош-АгашВикипедия:Ӧмӧликтиҥ порталыВикипедия:ЈартамалыВикипедия:КурултайРоссияХристиан јаҥВикипедия:Талдама бичимелдерКичӱ изӱ айдыҥ 8 кӱниОрус тилКаспий талайВикипедия:Курултай/2020Чаган айдыҥ 7 кӱниСанкт-ПетербургЭдилАҥылу:Свежие правкиАлтай тилКичӱ изӱ айВикипедия:Курултай/2021МСК+4:00Чаган айдыҥ 3 кӱниАзимов, АйзекВикипедия:Кӱнниҥ кӧргӱзӱзиМоскваКочкор айдыҥ 6 кӱниАлтыгы НовгородАрсланКочкор айдыҥ 26 кӱниИталияӰлекер:Potd/NextMonthБӧкӰлекер:Potd/MonthӰлекер:Potd/2023-03Чаган айдыҥ 22 кӱниРадиоТуружаачы:ТолушБӧрӱАк-кийикАҥылу:Моё обсуждениеТулаан айдыҥ 14 кӱниШӱӱжӱ:Тӧс бӱкАпшыйактыКатегория:ISBN куулгазын ссылкаларын тузаланган бӱктерАйАҥылу:Мой вкладШекспир, УильямПутин, Владимир ВладимировичКочкор айдыҥ 27 кӱниВикипедия:ПрессаАлтай калыкКатегория:БастыраБулгаков, Михаил АфанасьевичКуран айдыҥ 24 кӱниКуран айдыҥ 6 кӱниЈопонФайл:Flag of Tuva.svgӰлӱрген айдыҥ 27 кӱниФайл:Flag of Altai Republic.svgВикипедия:ТалдаштарКӱчӱрген айдыҥ 3 кӱниАлтай РеспубликаТулаан айдыҥ 1 кӱниКандык айдыҥ 18 кӱниКӱӱк айдыҥ 12 кӱниЭкинурМехикоОҥдой аймакЫжыЧаган айдыҥ 2 кӱниКокышев, Лазарь ВасильевичЈодралуСыгын айдыҥ 5 кӱниЧаган айдыҥ 8 кӱниФинляндияКебезенниҥ јурт јеезезиКӱчӱрген айдыҥ 25 кӱниСыгын айдыҥ 26 кӱниБарре-Синусси, ФрансуазаЈаан изӱ айдыҥ 1 кӱниФайл:Flag of the Kumukh people.pngКичӱ изӱ айдыҥ 10 кӱниӰлекер:Cite webКуран айдыҥ 22 кӱниКатегория:ВикипедияЈаан изӱ айдыҥ 8 кӱниКичӱ изӱ айдыҥ 19 кӱниӰлекер:Ref-langКатегория:МатематикаКазахстанВолгоградКандык айдыҥ 8 кӱниФайл:FullMoon2010.jpgЈаан изӱ айдыҥ 18 кӱниЧаган айдыҥ 10 кӱниТуружаачыны шӱӱжери:35.203.136.212Јаан изӱ айдыҥ 19 кӱниКуран айдыҥ 18 кӱниӰстӱги-КӧкӧйӧКаспа