Паспауулдыҥ јурт јеезези
Паспауулдыҥ јурт јеезези (орустап Паспаульское сельское поселение) — Россия Федерацияда Алтай Республиканыҥ Чоо аймагында муниципал тӧзӧлмӧ. Администрациялык тӧс јери — Паспауул јурт. «Муниципал тӧзӧлмӧлӧрди јӧптӧп, олорго келиштире статус ла гран-кыйулар тургузары» деп Алтай Республиканыҥ 2005 јылда чаган айдыҥ 13 кӱнинде чыккан Јасагы № 10-Р3 аайынча Паспауулдыҥ јурт јеезезине статус ла гран-кыйулар тургузылган[4].
| Россияныҥ јурт јеезези | |
| Паспауулдыҥ јурт јеезези | |
|---|---|
орустап Паспаульское сельское поселение | |
| Эл-тергее |  Россия |
| Муниципал тӧзӧлмӧзи | Алтай Республикада Чоо аймак |
| Кирет | 7 јурт |
| Тӧс јурт | Паспауул |
| Тӱӱкизи ле географиязы | |
| Текши јери | 530,00[1] км² |
| Бийиги | |
| • Ортозындагы | 425[2] м |
| Ойдиҥ поязы | MSK+7 |
| Эл-јон | |
| Эл-јонныҥ тоозы | ↘1488[3] кижи (2021) |
| Ук-калыктар | орустар, тубалар ла о.ӧ. |
| Кудай јаҥы | христиан јаҥ, шаманисты |
| Окылу тил | орус, алтай |
| Тоолорлу идентификаторлор | |
| МТТК-ныҥ коды | 84645440 |
| Телефонныҥ коды | +7 38840 |
| Почтаныҥ индекси | 649190 |
| Кӧлӱктиҥ коды | 04 |
| Официальный сайт | |
Географиязы
Јурт јеезе Чоо аймактыҥ тӱндӱк-кӱнбадыш јанында јадат.Текши јери 53000 гектар[5].Чооныҥ јурт јеезезиле, Ыныргыныҥ ла Кара-Кӧкшиниҥ јурт јеезезиле кыйулажат, онойдо ок Красногорский аймакла (Алтай кырай)|Красногорским районом]] Алтайского края ла Алтай Республиканыҥ Майма аймагыла кыйулу[4].Јербойында кӧӧлик јолдорыныҥ узуны — 2,5 км[5].Јурт јеезе Туулу Алтайдыҥ тӱндӱк келтейинде, Аба-Јыштыҥ ортозында, Албаган,Бактыган, Урчын деп сындардыҥ эдегинде, Кичӱ-Ыжы деп суу Паспагылдаҥ суузыла бириккенинде турат. Јеезеге 6 јурт кирет. Јурттыҥ јананда одор болотон јалаҥдар, кыра да, маала да салгадый јер, агаш бӱркеген јалаҥдар, састу да јерлер бар. Аралда, аркада, кырда јӱзӱн агаш мӧш, чиби, јойгон, кайыҥ, терек, тал, аспак, беле ле о.ӧ. ӧзӧт. Јанында тайгалары аҥдык айу, бӧрӱ, шӱлӱзин, јеекен ле туйгактузы — булан, аҥ, элик, тооргы.
Климады орто-континентал. Кыска, серӱӱн ле чыкту јай, кыш узун, јаан карлу, кӱрттерлӱ. Кейдиҥ ортојылдык температуразы −4,5 °С, эҥ изӱ кӱнде +36 °С, эҥ соок кӱнде −55 °С, јердиҥ кыртыжыныҥ ортојылдык температуразы 0 °С, баштапкы ла калганчы соок тӱшкен кӱндер 05.06/08.09, соок јок кӱндердиҥ тоозы 94, јут-чыктыҥ ортојылдык кеми 836 мм, салкынныҥ тӱргени 1,3 м/с, тыҥ салкынду кӱндердиҥ тоозы 10,3 (тӱргени 15 м/с тыҥ).Талайдыҥ кемјӱзинеҥ 280—600 метрге бийик[2].
Јурт јеезеге кирет
| № | Јон јаткан јер | Јон јаткан јердиҥ бӱдӱми | Эл-јонныҥ тоозы |
|---|---|---|---|
| 1 | Паспауул | јурт, администрациялык тӧс јер | ↗1243[6] кижи |
| 2 | Кара-Торбок | јурт | →0[6] кижи |
| 3 | Левинка | јурт | ↘18[6] кижи |
| 4 | Салганду | јурт | ↘31[6] кижи |
| 5 | Сугул | јурт | ↘63[6] кижи |
| 6 | Соок-Карасуу | јурт | ↗3[6] кижи |
| 7 | Тунјы | јурт | ↗256[6] кижи |
Эл-јон
| Эл-јонныҥ тоозы | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2010[7] | 2011[8] | 2012[9] | 2013[10] | 2014[11] | 2015[12] | 2016[13] | 2017[14] | 2018[15] | 2019[16] | 2020[17] | 2021[3] |
| 1515 | ↗1516 | ↗1542 | ↗1565 | ↗1611 | ↘1601 | ↗1614 | ↘1570 | ↘1557 | ↘1537 | ↘1492 | ↘1488 |
Јуртта 2002 јылдыҥ тооалыжы аайынча 1681 кижи болгон, олордыҥ орустар, тубалар ла оноҥ до ӧскӧ укту улус болгон[18].
Окылу тил: орус, алтай[19].
Инфраструктуразы
- Јурт јеезениҥ администрациязы;
- Н. У. Улагашевтиҥ кереес музеи, РеспубликаАлтайдыҥ Национал
музеиниҥ филиалы; - 2 орто ӱредӱлӱ школ;
- 6 эмчилик;
- 6 культураныҥ байзыҥы;
- 3 библиотека;
- 5 стадион;
- 7 магазин;
- 4 пилорама;
- 3 пекарня;
- 3 ашкана;
- 5 турбаза.
Јуруктардыҥ кӧмзӧзи
Ајарулар
- ↑ Республика Алтай. Общая площадь земель муниципального образования
- ↑ 2,0 2,1 Чойский район / Чоо аймак
- ↑ 3,0 3,1 Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2021 года (орус.). Дата обращения: кандык айдыҥ 27 кӱни, 2021. Архивировано кӱӱк айдыҥ 2 кӱни, 2021 јыл.
- ↑ 4,0 4,1 Закон Республики Алтай от 13 января 2005 года № 10-РЗ «Об образовании муниципальных образований, наделении соответствующим статусом и установлении их границ»
- ↑ 5,0 5,1 Федеральная служба государственной статистики
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 Оценка численности постоянного населения Республики Алтай по населённым пунктам за 2012-2016 годы. Дата обращения: кандык айдыҥ 21 кӱни, 2016. Архивировано кандык айдыҥ 21 кӱни, 2016 јыл.
- ↑ Численность и размещение населения. Итоги всероссийской переписи населения 2010 года по Республике Алтай. Том 1. Дата обращения: кандык айдыҥ 15 кӱни, 2014. Архивировано кандык айдыҥ 15 кӱни, 2014 јыл.
- ↑ Оценка численности постоянного населения на 1 января 2013 года по населённым пунктам Республики Алтай. Дата обращения: сыгын айдыҥ 21 кӱни, 2013. Архивировано сыгын айдыҥ 21 кӱни, 2013 јыл.
- ↑ Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года по муниципальным образованиям Республики Алтай
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. — М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат, 2013. — 528 с. (Табл. 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов). Дата обращения: кӱчӱрген айдыҥ 16 кӱни, 2013. Архивировано кӱчӱрген айдыҥ 16 кӱни, 2013 јыл.
- ↑ Оценка численности постоянного населения по населённым пунктам за 2012-2014 годы. Дата обращения: кичӱ изӱ айдыҥ 11 кӱни, 2014. Архивировано кичӱ изӱ айдыҥ 11 кӱни, 2014 јыл.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года. Дата обращения: куран айдыҥ 6 кӱни, 2015. Архивировано куран айдыҥ 6 кӱни, 2015 јыл.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2016 года
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 года (орус.) (31 јаан изӱ ай 2017). Дата обращения: јаан изӱ айдыҥ 31 кӱни, 2017. Архивировано јаан изӱ айдыҥ 31 кӱни, 2017 јыл.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года (орус.). Дата обращения: јаан изӱ айдыҥ 25 кӱни, 2018. Архивировано јаан изӱ айдыҥ 26 кӱни, 2018 јыл.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2019 года (орус.). Дата обращения: јаан изӱ айдыҥ 31 кӱни, 2019.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2020 года (орус.). Дата обращения: ӱлӱрген айдыҥ 17 кӱни, 2020. Архивировано ӱлӱрген айдыҥ 17 кӱни, 2020 јыл.
- ↑ Коряков Ю. Б. База данных «Этно-языковой состав населённых пунктов России».
- ↑ Закон Республики Алтай от 3 марта 1993 года N 9-6 «О языках народов, проживающих на территории Республики Алтай» (с изменениями на 27 ноября 2020 года)