Партытура
Партытура (італ.: partitura, дакладны пераклад — падзел, размеркаванне) у музыцы — нотны запіс шматгалоснага музычнага твора, прызначаны для выканання ансамблем, хорам або аркестрам, у якім усе партыі (галасы) дадзены адна над іншай у вызначаным парадку. Ідэальная для сімфанічнага або опернага выканання; старонка партытуры чытаецца злева направа — па гарызанталі, і адначасова зверху ўніз — па вертыкалі. Кожны гарызантальны нотны радок — голас або аднаго інструмента, або групы аднолькавых інструментаў. Партытура ляжыць на пульце ў дырыжора, на пюпітры ў кожнага аркестранта маецца, як правіла, нотны запіс толькі той партыі, якую павінен гуляць гэты музыка.
Гісторыя
Першапачаткова шматгалосныя творы запісваліся і (з XVI стагоддзя) выдаваліся толькі ў выглядзе набору асобных галасоў (пагалоснікаў). Першымі ўзорамі друкаванай партытуры лічацца фрагменты партытурнага запісу музыкі, прайграныя нямецкімі тэарэтыкамі першай паловы XVI стагоддзя: прыклад расшыфроўкі табулатуры ў партытуру ў Марціна Агрыкалы (у трактаце «Musica instrumentalis deudsch», 1529) і мацет Філіпа Вердэло «Sancta Maria succurre miseris», які прыводзіць Лампадый (у трактаце «Музычны кампендый», 1537). З часам партытура стала асноўнай формай запісу шматгалосных твораў.
Пачынаючы з XIX стагоддзя для выканання выдаюцца як партыі асобных выканаўцаў, так і партытура (аркестравая, харавая, ансамблевая).
Парадак размяшчэння галасоў
У вакальнай партытуры галасы размяшчаюцца зверху ўніз па меры паніжэння тэсітуры:
Для сімфанічнага аркестра партыі размяшчаюцца па наступных групах:
У кожнай з груп партыі размяшчаюцца паводле вышыні гучання. Партыі інструментаў, якія саліруюць, вакальных галасоў і хору змяшчаюцца паміж партыямі арфы і смычковых інструментаў.
Літаратура
- Барсова И. А. Очерки по истории партитурной нотации (XVI — первая половина XVIII века). — М.: МГК, 1997.